اهمیت بازسازی و مرمت بناهای تاریخی و مراحل آن

مرمت معماری شاخه‌ای از معماری است که بر شناخت و مطالعه بناها، محوطه‌ها و آثار تاریخی متمرکز است و هدف آن احیای فضاهای تاریخی از نظر جنبه‌های کالبدی، ساختاری و عملکردی است. مرمت بناهای تاریخی زیرمجموعه ای از مهندسی معماری است، اشکال و سطوح مختلفی از تحقیق و بررسی را در زمینه معماری تاریخی در بر می گیرد و امکان تعریف آن را در مقیاس های مختلف فراهم می کند.

مرمت چیست؟

با توجه به آسیب های وارد شده به نما و فضای داخلی بناهای تاریخی در طول زمان، فرآیندهای مرمتی برای حفظ این سازه ها و بازگرداندن آنها به شرایط اولیه انجام می شود. در طول فرآیند مرمت، ساختمان‌های آسیب دیده تعمیر یا بازسازی می‌شوند و نما و فضای داخلی آن‌ها از نو طراحی می‌شوند. چنین آسیبی ممکن است در طول زمان یا در نتیجه دخالت انسان رخ داده باشد. هر اقدامی که برای نگهداری، تعمیر و حفظ اصالت یک بنا یا یک اثر قدیمی با اهمیت تاریخی انجام شود، مرمت نامیده می شود.

تعمیر و بازسازی بناهای تاریخی

هدف از مرمت بناهای تاریخی حفظ یکپارچگی معماری سازه است. ارتجاع ساختاری ساختمان نیز می تواند برای سالیان متمادی حفظ شود. هدف هر تلاش مرمتی باید دستیابی به بازسازی باشد که مستلزم انجام تعمیرات با هزینه نسبتاً کم، با درجه تغییر محدود و قابل پیش بینی در طول زمان است، در حالی که از خرابی یا اختلال زودرس در طول عمر و هدف مورد نظر ساختمان جلوگیری می کند.

اهمیت مرمت بناهای تاریخی

بناهای تاریخی نه تنها به عنوان شاهدی بر گذشته یک جامعه عمل می کنند، بلکه مظهر ارزش های فرهنگی، هنری و تاریخی هستند. حفظ این آثار می تواند به جلوگیری از فرسایش تاریخ و افزایش سربلندی یک جامعه کمک کند. علاوه بر این، احیای مناسب اماکن تاریخی می تواند به میزان قابل توجهی گردشگری را در این مناطق رونق بخشد. هدف اصلی چنین تلاش‌هایی حفاظت و نگهداری از میراث تاریخی و در عین حال تضمین ارزش‌ها برای نسل‌های آینده است.

این بناها نمادهای فرهنگ و تمدن یک جامعه هستند و ارتباط بین نسل های مختلف را برقرار می کنند. با حفظ این سایت ها، این فرصت را به دست می آوریم که از درس های گذشته درس بگیریم و با درک تجربیات قبلی، چشم به راه آینده ای روشن تر باشیم.

مراحل مرمت آثار تاریخی

1. مرحله اولیه شامل ارزیابی و شناسایی کامل آثار تاریخی است. این فرآیند به شناخت آسیب ها و زوال موجود کمک می کند.
2. پس از ارزیابی، تعیین روش ها و مصالح مرمت مناسب ضروری است. این مرحله هم به تخصص فنی و هم دانش علمی نیاز دارد.
3. در این مرحله آثار تاریخی با رعایت اصول علمی ثابت با استفاده از مصالح مناسب مرمت و مرمت می شوند.
4. پس از اتمام مرمت، اطمینان از حفاظت و نگهداری مناسب از آثار تاریخی برای جلوگیری از آسیب های بعدی بسیار مهم است.

تعاریف مرتبط با مرمت

مرمت

مرمت فرایندی تخصصی و جامع است که هم جنبه های کمی و هم کیفی یک سازه را در بر می گیرد و هدف آن حفظ، بیان و آشکار ساختن ارزش های تاریخی، فرهنگی و زیبایی شناختی یک اثر با در نظر گرفتن اصالت و یکپارچگی آن است. این فرآیند شامل مراحل مختلفی از جمله حفاظت و نگهداری، تثبیت و تقویت و همچنین بازگرداندن وضعیت فعلی به حالت اولیه و پایدار است.

حفاظت

حفاظت شامل اقداماتی است که برای مراقبت از یک اثر تاریخی به منظور حفظ ارزش های تاریخی، زیبایی شناختی و اجتماعی آن با تمرکز بر اصالت بنا و همچنین انسجام بصری، ساختاری و عملکردی آن انجام می شود.

احیاء

فرآیندی هدفمند با هدف ارتقای کیفیت اثر با اختصاص کارکردی مناسب به دنبال بازگرداندن نشاط و حیات در دوران معاصر، هماهنگ با اصالت ساختار تاریخی است.

حریم بنا

مناطق اطراف یک محوطه تاریخی بر اساس مقررات و دستورالعمل های تعیین شده با هدف حفاظت از محوطه و ارائه حفاظت های قانونی تعیین می شوند. این مناطق در نقشه ها به عنوان لایه های محافظ شناسایی می شوند که ممکن است شامل ابعاد بصری، ساختاری و عملکردی باشد.

محدوده بافت

یک منطقه تعیین شده طبقه بندی شده به عنوان یک سایت تاریخی و فرهنگی ثبت شده با رعایت مقررات و دستورالعمل های خاص با هدف حفظ مؤثر آثار فرهنگی، تاریخی یا طبیعی موجود در آن منطقه تعریف می شود. این نامگذاری توسط حفاظت‌های قانونی پشتیبانی می‌شود که به عنوان لایه‌های محافظ -شامل جنبه‌های بصری، ساختاری و عملکردی- که روی نقشه مشخص شده‌اند، پشتیبانی می‌شود.

چه عواملی موجب آسیب به آثار تاریخی می شود؟

اثرات زیست محیطی

فرآیندهای اولیه هوازدگی تحت تأثیر اثرات ترکیبی آب باران و آلاینده‌های جوی است که بر سطوح سازه‌ها تأثیر می‌گذارد. روش خیس شدن سطوح از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. در واقع، نم نم باران ملایم می تواند رسوبات خشک را بدون نیاز به شستشو فعال کند و PH قطرات باران را به یک عامل ثانویه و در عین حال حیاتی تبدیل کند.

علاوه بر این، باران مقدار قابل توجهی آب فراهم می کند که انحلال سنگ و حذف نمک ها را تسهیل می کند و در نهایت منجر به رقیق شدن سنگ زیرین می شود. یکی دیگر از عوامل مهم، حرکت دینامیکی جریان آب در سطح و خود سازه است.

کم بودن مقاومت

مهندسان در طول حرفه خود دریافته اند که بتن به عنوان یک ماده برجسته ظاهر شده است و به عنوان یک جزء اساسی در ساخت و سازهای مهندسی مختلف عمل می کند. هنگامی که به درستی فرموله و مورد استفاده قرار گیرد، توانایی مقاومت در برابر شرایط خدمات متنوع و سازگاری با طیف گسترده ای از نیازها را نشان داده است.

ضعف و مقاومت کم می تواند منجر به ترک خوردگی شود که ممکن است به دلیل انقباضات سطحی و نوسانات قابل توجه دما بین روز و شب رخ دهد.

وزش باد و طوفان های شدید

یکی از عوامل اضافی که به فرسودگی و تخریب سازه ها کمک می کند، تأثیر بادهای شدید و طوفان است. برخورد ذرات شن و ماسه با ساختمان می تواند منجر به انحراف از شکل معماری اولیه آن و در نتیجه فرسایش شود. اگر این فرسایش ادامه یابد، ممکن است سازه مورد نظر در نهایت تخریب و از بین برود.

پوشش گیاهی و رشد ریشه گیاهان

رشد گسترده گیاهان در یک ساختار تاریخی در طول زمان می تواند منجر به ضعیف شدن دیواره های آن شود. علاوه بر این، پیشرفت ریشه ها می تواند یکپارچگی ساختاری ساختمان را به خطر بیندازد. ازدیاد پوشش گیاهی نه تنها منجر به خراب شدن دیواره ها می شود، بلکه ورود حیوانات به محوطه را تسهیل می کند. این موجودات که توسط پوشش گیاهی برای غذا جذب می شوند، ممکن است به منطقه حمله کنند و پس از ایجاد لانه، با فعالیت های خود به تخریب ساختار کمک کنند.

عوامل انسانی تخریب کننده

یکی از مهم‌ترین عواملی که در تخریب بناهای تاریخی نقش دارد، فعالیت‌های انسانی است که می‌تواند به صورت عمدی و غیرعمدی رخ دهد و منجر به آسیب و از بین رفتن این بناها شود. از جمله خسارات عمدی وارد شده به محوطه های تاریخی، حفاری های غیرقانونی توسط غارتگرانی است که به دنبال تصاحب منابع ارزشمند زیرزمینی موجود در این بناها هستند.

علاوه بر این، عوامل غیرعمدی شامل حضور بیش از حد و غیرقانونی بازدیدکنندگان در مکان‌های تاریخی است، جایی که افراد خاصی ممکن است در فعالیت‌هایی شرکت کنند که منجر به تخریب این نشانه‌های مهم فرهنگی شود.